Lasagna là gì? Khám phá món ăn truyền thống đậm chất Ý

Lasagna là gì là câu hỏi nhiều người thắc mắc. Đây là một trong những món ăn biểu tượng của ẩm thực Ý, nổi tiếng với những lớp mì phẳng xen kẽ với sốt thịt đậm đà, phô mai béo ngậy và các loại rau củ thơm ngon. Hãy cùng Red Apron khám phá món ăn thú vị lasagna trong bài viết này.

1. Lasagna là gì? Nguồn gốc

Hành trình của lasagna bắt đầu từ rất lâu trước khi nước Ý hiện đại hình thành. Tên gọi "lasagna" có nguồn gốc từ tiếng Latin "lasanum" (chỉ một loại nồi nấu) và tiếng Hy Lạp cổ đại "laganon" (một loại bánh mì dẹt hoặc bánh tráng). Điều này cho thấy nguồn gốc xa xưa của món ăn này trong nền văn hóa Địa Trung Hải.

Vào cuối thế kỷ 19, làn sóng di cư lớn của người Ý đến Bắc Mỹ đã mang theo món lasagna đến Tân Thế Giới. Tại đây, món ăn này tiếp tục phát triển với những biến thể mới, phản ánh sự giao thoa văn hóa và sự sẵn có của nguyên liệu địa phương. Theo giáo sư John Mariani, tác giả của "The Dictionary of Italian Food and Drink", chính các cộng đồng nhập cư Ý tại Mỹ đã góp phần biến lasagna thành món ăn phổ biến toàn cầu như hiện nay.

Lasagna là một loại mì phẳng được xếp chồng lên nhau

Ngày nay, lasagna không chỉ là món ăn mang tính biểu tượng của nền ẩm thực Ý mà còn là di sản văn hóa được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Mỗi vùng, mỗi gia đình thậm chí có thể có công thức lasagna riêng, nhưng tất cả đều giữ nguyên tinh thần của món ăn: sự kết hợp hài hòa giữa pasta, nước sốt đậm đà và phô mai béo ngậy.

2. Các loại Lasagna phổ biến

Với lịch sử phong phú và sự lan tỏa toàn cầu, lasagna đã phát triển thành nhiều biến thể đa dạng, mỗi loại mang một hương vị và đặc trưng riêng. Dưới đây là những loại lasagna phổ biến nhất mà bạn có thể thưởng thức:

2.1 Lasagna Bolognese (Lasagna thịt bò)

Đây là phiên bản cổ điển và được yêu thích nhất, xuất phát từ vùng Bologna, Italia. Đặc trưng của Lasagna Bolognese bao gồm:

• Sốt Bolognese (Ragù): Được làm từ thịt bò xay, cà chua, hành, cà rốt, cần tây, hầm trong nhiều giờ để đạt độ đậm đà.

• Sốt Béchamel: Một loại sốt trắng mịn làm từ bơ, bột mì và sữa, tạo nên độ kem béo ngậy cho món ăn.

• Phô mai: Thường sử dụng Parmigiano-Reggiano (Parmesan) bào nhỏ hoặc mozzarella.

Theo đầu bếp Lidia Bastianich, chuyên gia ẩm thực Ý nổi tiếng: "Một đĩa Lasagna Bolognese đích thực là sự cân bằng hoàn hảo giữa pasta, sốt ragù và béchamel, không loại nào lấn át loại nào."

>>> Xem thêm: Cách làm Paella hải sản thập cẩm đầy màu sắc

2.2 Lasagna rau củ (Vegetable Lasagna)

Phiên bản chay này ngày càng phổ biến, đặc biệt trong xu hướng ăn uống lành mạnh hiện nay:

• Rau củ đa dạng: Bí ngòi, cà tím, nấm, cải bó xôi, cà rốt thái lát mỏng và xào trước khi xếp lớp.

• Sốt: Có thể sử dụng sốt cà chua truyền thống hoặc sốt kem nhẹ nhàng hơn.

• Phô mai: Thường kết hợp ricotta với mozzarella và parmesan để tạo độ béo.

"Bí quyết của lasagna rau củ ngon là chọn rau củ theo mùa và xử lý đúng cách để giữ độ giòn và hương vị," theo đầu bếp Alice Waters, người tiên phong trong phong trào ẩm thực từ nông trại đến bàn ăn.

>>> Xem thêm: Các công thức bến tấu món Roast Chicken thơm ngon đậm đà

2.3 Lasagna hải sản (Seafood Lasagna)

Phản ánh ẩm thực ven biển của miền Nam nước Ý, lasagna hải sản kết hợp:

• Hải sản tươi: Tôm, mực, cá hồi, sò điệp được xào với tỏi và rượu trắng.

• Sốt: Thường là sốt kem nhẹ hoặc sốt cà chua hải sản.

• Phô mai: Sử dụng các loại phô mai nhẹ hơn để không lấn át hương vị hải sản.

Đầu bếp Jamie Oliver nhận xét: "Lasagna hải sản mang đến sự tươi mới đầy bất ngờ. Chìa khóa là sử dụng hải sản tươi ngon nhất và không nấu quá chín."

>>> Xem thêm: Từ A đến Z cách làm Pizza Margherita ngon khó cưỡng

Lasagna hải sản độc đáo 

2.4 Công thức sáng tạo khác

Ngoài những phiên bản truyền thống, còn có nhiều biến thể sáng tạo của lasagna:

Lasagna trắng (White Lasagna)

• Không sử dụng sốt cà chua mà chỉ dùng sốt béchamel.

• Thường kết hợp với thịt gà, nấm và phô mai đậm đà.

• Mang hương vị tinh tế và ít chua hơn phiên bản truyền thống.

Lasagna cuộn (Lasagna Rollups)

• Thay vì xếp lớp, mỗi lá lasagna được phết nhân, cuộn lại và xếp đứng trong khuôn nướng.

• Trình bày đẹp mắt và dễ dàng điều chỉnh khẩu phần.

• Phổ biến trong ẩm thực Mỹ-Ý hiện đại.

Lasagna chay (Vegan Lasagna)

• Sử dụng phô mai làm từ hạt điều hoặc đậu hũ thay thế phô mai truyền thống.

• Nhân làm từ đậu lăng, nấm hoặc các loại protein thực vật khác.

• Đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của cộng đồng ăn chay.

Lasagna không chứa gluten

• Sử dụng mì làm từ gạo, ngô hoặc các loại bột không gluten khác.

• Mang đến lựa chọn cho người bị bệnh celiac hoặc nhạy cảm với gluten.

Mỗi biến thể đều mang một hương vị và cách chế biến độc đáo, phản ánh sự đa dạng và khả năng thích nghi của món ăn truyền thống này với khẩu vị hiện đại.

>>> Xem thêm: Bí quyết cách làm mì Spaghetti ngon như nhà hàng Ý

3. Các bước làm Lasagna truyền thống

Để tạo nên một đĩa lasagna truyền thống đúng chuẩn Ý, bạn cần tuân thủ các bước cơ bản sau đây. Công thức này hướng dẫn cách làm Lasagna Bolognese - phiên bản cổ điển và được yêu thích nhất.

3.1 Chuẩn bị nguyên liệu

Cho mì lasagna:

• 12-16 lá mì lasagna (tùy thuộc vào kích thước khuôn)

• Muối và dầu olive cho nước luộc mì

Cho sốt Bolognese:

• 500g thịt bò xay

• 1 củ hành tây, băm nhỏ

• 2 nhánh cần tây, băm nhỏ

• 2 củ cà rốt, băm nhỏ

• 3 tép tỏi, băm nhỏ

• 2 thìa bột cà chua (tomato paste)

• 800g cà chua đóng hộp, nghiền nhỏ

• 150ml rượu vang đỏ (tùy chọn)

• 2 lá nguyệt quế (bay leaves)

• 1 nhánh thyme

• Muối và tiêu đen

• 2 thìa dầu olive

Cho sốt Béchamel:

• 50g bơ

• 50g bột mì đa dụng

• 750ml sữa tươi, ấm

• Nhục đậu khấu (nutmeg) xay nhỏ

• Muối và tiêu trắng

Cho lớp phô mai:

• 300g phô mai ricotta

• 1 quả trứng gà

• 200g phô mai mozzarella, bào sợi

• 100g phô mai Parmesan, bào sợi

• 2 thìa rau mùi tây băm nhỏ

• Muối và tiêu

3.2 Làm sốt Bolognese

1. Áp chảo thịt và rau củ:

   • Đun nóng dầu olive trong chảo lớn trên lửa vừa.

   • Phi thơm hành tây khoảng 5 phút đến khi trong suốt.

   • Thêm cần tây và cà rốt, xào khoảng 5 phút cho đến khi mềm.

   • Thêm tỏi băm, xào thêm 1 phút đến khi thơm.

   • Cho thịt bò xay vào, đảo đều và nấu đến khi thịt chuyển màu hoàn toàn.

2. Nấu sốt:

   • Nếu sử dụng rượu vang đỏ, đổ vào chảo và để sôi nhẹ đến khi rượu bay hơi hết, khoảng 3-4 phút.

   • Thêm bột cà chua, đảo đều và nấu trong 2 phút.

   • Cho cà chua nghiền, lá nguyệt quế và thyme vào chảo.

   • Nêm muối, tiêu vừa đủ.

   • Để sốt sôi nhẹ và nấu trong 45-60 phút, không đậy nắp, thỉnh thoảng khuấy đều cho đến khi sốt đặc lại.

Mẹo từ bếp trưởng Massimo Bottura: "Bí quyết của sốt Bolognese hoàn hảo là sự kiên nhẫn. Hãy hầm sốt càng lâu càng tốt, ít nhất 1 giờ, lý tưởng là 3-4 giờ để các hương vị hòa quyện hoàn toàn."

>>> Xem thêm: Công thức Spaghetti Carbonara hoàn hảo như nhà hàng

3.3 Làm sốt Béchamel

1. Nấu chảy bơ trong chảo nhỏ trên lửa vừa.

2. Thêm bột mì và khuấy đều để tạo thành hỗn hợp bột và bơ (roux). Nấu trong 1-2 phút, khuấy liên tục.

3. Từ từ thêm sữa ấm, khuấy liên tục để tránh vón cục.

4. Tiếp tục nấu, khuấy đều cho đến khi sốt đặc lại và phủ đều mặt sau thìa gỗ, khoảng 5-7 phút.

5. Nêm với một chút nhục đậu khấu, muối và tiêu trắng. Để riêng.

Mẹo: Để tránh vón cục, hãy đảm bảo sữa ấm (không nóng) và thêm từ từ vào hỗn hợp bột và bơ.

3.4 Chuẩn bị lớp phô mai

1. Trong một tô lớn, trộn đều phô mai ricotta với trứng.

2. Thêm một nửa lượng mozzarella và parmesan, cùng với rau mùi tây băm nhỏ.

3. Nêm muối và tiêu vừa đủ, trộn đều. Để riêng.

3.5 Chuẩn bị mì lasagna

1. Đun sôi một nồi nước lớn với muối.

2. Nếu sử dụng mì lasagna cần luộc trước, luộc mì theo hướng dẫn trên bao bì, thường là 7-8 phút, cho đến khi mì dẻo nhưng còn dai (al dente).

3. Vớt mì ra và ngâm ngay trong nước lạnh để ngăn quá trình nấu chín.

4. Sau đó, để ráo nước và xếp mì ra khay có phết một lớp dầu olive mỏng để tránh mì dính vào nhau.

Mẹo: Nếu sử dụng mì lasagna không cần luộc trước, bạn có thể bỏ qua bước này. Tuy nhiên, hãy đảm bảo có đủ nước sốt ẩm trong các lớp để mì được nấu chín đúng cách trong quá trình nướng.

>>> Xem thêm: Cách làm shepherds pie chuẩn vị Anh Quốc, ấm áp cho ngày lạnh

3.6 Xếp lớp và nướng bánh

1. Chuẩn bị khuôn nướng:

   • Phết một lớp mỏng sốt béchamel vào đáy khuôn nướng có kích thước khoảng 33x23cm.

2. Xếp lớp theo thứ tự:

   • Lớp thứ nhất: Xếp lá mì lasagna phủ kín đáy khuôn (có thể chồng lấn nhau một chút).

   • Phủ một lớp sốt Bolognese.

   • Phủ một lớp sốt béchamel.

   • Rắc một ít hỗn hợp phô mai.

   • Lặp lại các lớp (mì - sốt Bolognese - sốt béchamel - phô mai) cho đến khi hết nguyên liệu, thường là 3-4 lớp.

   • Lớp cuối cùng nên là mì, phủ với sốt béchamel và rắc phần phô mai mozzarella và parmesan còn lại lên trên.

3. Nướng bánh:

   • Làm nóng lò ở nhiệt độ 180°C.

   • Đậy khuôn lasagna bằng giấy bạc và nướng trong 25 phút.

   • Sau đó, bỏ giấy bạc và nướng thêm 10-15 phút cho đến khi bề mặt có màu vàng nâu đẹp mắt.

   • Lấy ra khỏi lò và để nguội ít nhất 10-15 phút trước khi cắt và phục vụ.

Các bước làm Lasagna 

Mẹo cắt bánh: Để có những miếng cắt đẹp mắt, hãy để lasagna "nghỉ" ít nhất 15 phút sau khi nướng. Điều này giúp các lớp ổn định và dễ dàng cắt thành từng phần.

3.7 Dấu hiệu nhận biết bánh chín

• Lớp phô mai trên cùng có màu vàng nâu đẹp mắt.

• Các cạnh của lasagna hơi sôi lên.

• Khi xiên một con dao vào giữa, nó đi xuyên qua dễ dàng và cảm giác nóng khi rút ra.

Lasagna có thể được phục vụ nóng cùng với salad xanh tươi và bánh mì nướng tỏi, tạo nên một bữa ăn Ý hoàn chỉnh và thỏa mãn.

4. Gợi ý kết hợp rượu vang với Lasagna

Gợi ý thưởng thức rượu vang với Lasagna

Sau khi tìm hiểu Lasagna là gì cũng như cách chế biến, chúng ta cùng tìm hiểu làm sao để thưởng thức món mì này ngon hơn. 

Một đĩa Lasagna thơm ngon sẽ trở nên hoàn hảo hơn khi được thưởng thức cùng với một ly rượu vang phù hợp. Sự kết hợp giữa món ăn đậm đà và rượu vang đúng cách sẽ nâng cao trải nghiệm ẩm thực, làm nổi bật những hương vị tinh tế của cả đồ ăn và đồ uống.

Thế giới rượu vang vô cùng đa dạng, vậy nên việc chọn được chai rượu phù hợp cũng không phải quá dễ dàng. Tuy nhiên bạn cũng đừng lo lắng, dưới đây Red Apron sẽ gợi ý cho bạn!

5. Mẹo và bí quyết từ các đầu bếp chuyên nghiệp

Để nâng tầm món lasagna của bạn lên một cấp độ mới, hãy tham khảo những mẹo và bí quyết sau đây từ các đầu bếp hàng đầu trong lĩnh vực ẩm thực Ý:

Đầu bếp Lidia Bastianich, chuyên gia ẩm thực Ý nổi tiếng, chia sẻ: "Một trong những sai lầm phổ biến nhất khi làm lasagna là lớp mì trên cùng bị khô và cứng sau khi nướng." Để khắc phục điều này, cô gợi ý phết một lớp nước sốt mỏng lên mặt trước khi phủ phô mai. Bạn cũng có thể đậy lasagna bằng giấy bạc trong 2/3 thời gian nướng, sau đó mở ra để tạo lớp phô mai vàng giòn.

Bật mí bí quyết từ các đầu bếp chuyên gia để làm món mì phẳng ngon

Đầu bếp Gordon Ramsay còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không để mì lasagna quá khô trước khi xếp lớp: "Ngay sau khi vớt mì ra khỏi nước luộc, hãy nhúng nhanh vào nước lạnh và sau đó để ráo trên khăn sạch - không phải để khô hoàn toàn. Độ ẩm nhẹ sẽ giúp mì không bị dính vào nhau và giữ độ mềm dẻo khi nướng."

6. Câu hỏi thường gặp về Lasagna

6.1 Có thể thay thế mì lasagna bằng loại khác không?

Trả lời: Tuy không hoàn toàn truyền thống, nhưng bạn có thể thay thế mì lasagna bằng một số loại pasta khác trong trường hợp cần thiết:

• Mì cannelloni: Loại mì hình ống này có thể được nhồi nhân và xếp cạnh nhau trong khuôn nướng.

• Mì manicotti: Tương tự như cannelloni, loại mì này cũng có thể nhồi nhân và nướng với sốt.

• Mì dẹt khác: Như pappardelle hoặc tagliatelle, có thể được cắt theo kích thước phù hợp với khuôn nướng.

Tuy nhiên, Đầu bếp Antonio Carluccio nhấn mạnh: "Hình dạng của mì lasagna truyền thống có mục đích giữ các lớp nhân riêng biệt và ổn định. Khi thay thế, bạn sẽ có một món ngon nhưng không còn là lasagna đích thực nữa."

Giải đáp thắc mắc thường gặp về cách làm Lasagna

6.2 Làm thế nào để cắt lasagna đẹp mắt khi phục vụ?

Trả lời: Để có những lát cắt đẹp mắt và ngăn nắp, đầu bếp Thomas Keller, chủ nhà hàng The French Laundry gợi ý:

1. Thời gian nghỉ quan trọng: Để lasagna nghỉ ít nhất 15-20 phút sau khi lấy ra khỏi lò. Điều này giúp các lớp ổn định và dễ cắt hơn.

2. Sử dụng dao đúng cách: Dùng dao sắc với lưỡi dài, làm sạch lưỡi dao giữa mỗi lần cắt.

3. Kỹ thuật cắt: Đánh dấu phần cần cắt bằng dao trước, sau đó cắt dứt khoát từ trên xuống dưới.

4. Dụng cụ phục vụ: Sử dụng dao pizza hoặc xẻng bánh rộng để gắp và phục vụ từng phần lasagna mà không làm vỡ các lớp.

Lasagna là gì đã được giải đáp trong bài viết. Với lịch sử lâu đời và hương vị phong phú, xứng đáng được coi là một trong những kiệt tác ẩm thực của nước Ý. Tại Red Apron, chúng tôi tin rằng một bữa ăn Ý hoàn hảo luôn đi kèm với một chai rượu vang tuyệt vời. Hãy đến thăm Red Apron để khám phá thêm về nghệ thuật kết hợp rượu vang với ẩm thực Ý và nhiều nền ẩm thực tuyệt vời khác trên thế giới.